Szanowni Mieszkańcy,
Kamienne krzyże bruśnieńskie stanowią unikatowy element dziedzictwa kulturowego Gminy, Powiatu i Podkarpacia. Wykonane w przeszłości z materiałów pozyskanych w kamieniołomach w Bruśnie, są symbolem tradycji kamieniarskiej regionu. Gmina Lubaczów nieustannie prowadzi prace mające na celu zabezpieczenie tych obiektów przed procesami destrukcyjnymi oraz przywrócenie im wartości historycznej i estetycznej. Samorząd Gminy Lubaczów corocznie przeznacza środki finansowe na prace konserwatorskie przy obiektach zabytkowych, a także stara się pozyskiwać fundusze zewnętrzne na ten cel.
W chwili obecnej realizowane są prace w ramach Rządowego Programu Odbudowy Zabytków – edycja pierwsza. W ramach tego przedsięwzięcia prowadzone są m.in. prace konserwatorskie przy ośmiu krzyżach wykonanych z kamienia bruśnieńskiego. Krzyże te szczególnie wymagały interwencji ze względu na postępujący proces ich destrukcji spowodowany nie tylko upływającym czasem, ale też często nieodpowiednimi, nieświadomymi działaniami osób opiekujących się tymi obiektami. Stosowanie przez mieszkańców niewłaściwych metod i materiałów przy ich „odnawianiu” tylko pogłębiało ten proces.
W związku z tym informuję, że w celu ochrony zabytków przed nieodwracalnymi zmianami, które mogłyby wpłynąć na ich wartość historyczną i estetyczną, obowiązują następujące zasady:
- Bezwzględny zakaz zamalowywania nagrobków i „krzyży bruśnieńskich” wapnem lub farbą emulsyjną.
- Nakaz uzyskania wcześniejszej zgody Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu na wykonanie jakichkolwiek prac przy nagrobkach i „krzyżach bruśnieńskich”.
- Bezwzględny zakaz usuwania zabytkowych „krzyży bruśnieńskich”.
Osoby niestosujące się do tych przepisów podlegają odpowiedzialności karnej na podstawie art. 108 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Warto zaznaczyć, że kamienne krzyże bruśnieńskie są nie tylko elementem lokalnej tradycji, ale również cennym zabytkiem kultury materialnej regionu. Ich ochrona jest istotna dla zachowania tożsamości kulturowej oraz dla przyszłych pokoleń. Dlatego zwracam się do Państwa z prośbą o powstrzymanie się od samodzielnych działań przy obiektach zabytkowych, w tym przy krzyżach i kapliczkach przydrożnych, a także nagrobkach wykonanych z kamienia bruśnieńskiego. Choć chęć pomocy i poprawy ich wyglądu jest zrozumiała, niewłaściwe działania mogą im nieodwracalnie zaszkodzić.
Wójt Gminy Lubaczów
Wiesław Kapel